Sınırları aşan efsane müzisyenin bilinmeyenleri

Endülüs ve Fransız müziği için bir efsane isim; Enrico Macias. Onun şarkıları yıllar boyunca Türkçe sözlerle Türkiye’de popüler müziğin kilometre taşları oldu. Fikret Şeneş’in yazdığı sözlerle Ajda Pekkan başta olmak üzere diğer birçok isim Enrico Macias şarkılarını söylediler. Ünü başta Cezayir daha sonra ise Fransa sınırlarını aşan besteci, söz yazarı ve şarkıcı; Enrico Macias.

11 Aralık 1938 günü Cezayir’in “Constantine” şehrinde Sefarad Cezayirli Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen “Gaston Ghrenassia” yani bilinen adı ile “Enrico Macias”ın babası da keman çalıyordu ve iyi bir müzisyendi. Büyükannesi ve büyükbabası da Constantine’de doğmuşlardı. Babası ve kendisi gibi… Constantine şehrinde Yahudiler ve Müslümanlar hiçbir sorun olmadan beraber yaşarlarken 5 Ağustos 1934 tarihinde Cezayir topraklarında Yahudilere karşı ilk saldırı ve kıyım gerçekleşir. Onlarca insan öldürülür. Türkiye’deki 6-7 Eylül olayları gibi Yahudilere ait yüzlerce iş yeri ve dükkan yağmalanır, yakılıp yıkılır. Tüm olanların nedeni ise bir Yahudi’nin cami duvarına işediği söylentisidir. Söz konusu caminin müezzini daha sonra bu olayı yalanlasa da artık olanlar olmuştur. Olaylarda 5 tanesi çocuk 25 kişi ölmüştür.

Enrico Macias’ın babası o yıllarda Endülüs müziği yapan bir orkestrada yer almaktadır. Bir gün babası orkestrasıyla prova yaparken Raymond Leyris yani Cheikh (Şeyh) Raymond onların bulunduğu sokaktan geçer ve babasının keman çalışını beğendiğini söyleyip kendisiyle çalışmasını teklif eder. Bunun üzerine 20 yıl sürecek olan müzik birlikteliği başlar.

Enrico Macias henüz 15 yaşındayken Endülüs müziğinin en önemli isimlerimden birisi olan “Cheikh Raymond” orkestrasında yer alıyordu. Genç Gaston, orkestraya 15 yaşında babası Sylvain'in teşvikiyle katıldı. Gaston, kısa süre sonra grup tarafından “Le petit Enrico" olarak çağırılmaya başlandı ve genç Gaston sonunda Fransa'daki müzik kariyeri boyunca bunu sahne adı olarak benimsedi. Gaston kısa süre sonra Cheikh Raymond'un kızı Suzy ile evlendi. Cheikh Raymond, 22 Haziran 1961'de Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında Constantine-Souk El Asser’de alışveriş yaparken FLN Cezayir milliyetçileri tarafından boynundan vurularak öldürüldü.

"BU ÜLKE TARİHTEN SİLİNMEDEN ÖNCE..."

Macias, Endülüs ve Cezayir hakkında şunları söylemişti;

“Ben, günümüzde var olmayan bir ülkede doğdum. Bu durum coğrafi bir tuhaflığın değil, tarihin kötü bir şakasının eseri. Geçmişte kalan bu ülke; şarkılarımda, hafızamda, kalbimde yaşıyor. Ve Elbette, benim gibi milyonlarca insanın kalbinden ve aklından hala çıkmış değil. Bu ülke tarihten silinmeden önce müzikle uğraşıyordum, onun yok oluşundan sonra kariyerime gitar eğitimi alarak devam etsem belki daha iyi olurdu. Bu ülkenin hatırasını şarkılarımda yaşatmak beni mutlu ediyor. Sadece hatırasını değil, geleceğini de… Ben Cezayirliyim, farklı dinlere mensup olmanın aynı halktan sayılmanın engellemediği, farklı insanların aynı mavi göğün altında yaşadığı, geçmişte kalan Cezayir’den geliyorum. Köklerim Cezayir’den, Endülüs’ten geliyor. 1961’de ardımdan bırakmak zorunda kaldığım yurdumu hiç unutmayacağım. 1938 yılında doğdum ve 1492’de atalarımın terk ettiği Endülüs’ü unutmamayı öğrenerek büyüdüm. “

Endülüs müziği için ise şunları söyler;

Endülüs’ün kaybıyla doğan üzüntü o kadar derindir ki ülkenin müziği de kısmen yok olur. Akdeniz’i geçerken* nuba’ların bazılarının kaybolduğu söylenir. Bundan sonra Arap-Endülüs müziğinden söz edilmeye başlandı. Ancak bizler, yok olan vatanımız Constantine’de, bu müziğe maluf diyorduk. Arapça’da bu kelime geleneğe uygun anlamına gelir.

* Kökeni Arap-Endülüs müziğine dayanan Mağrib ülkelerinde Fas, Cezayir, Tunus ve Libya’da yaygın olan bir müzik formu.

BATILI HİT ŞARKILAR

Enrico Macias şarkılarının Arap ve Endülüs müziğiyle chanson’ların harmanlanması sonucu ortaya çıkan müthiş bir enerjisi vardır. Yeri geldiğinde ise çok tutmuş olan Arap ve Endülüs etkisinde olmayan Batılı hit şarkılara da imza atmıştır. Enrico Macias, ilk 45’liğini 1962 yılında “Pathe” etiketiyle piyasaya sürdü. Plağın A yüzünde “Constantine” adlı şarkı vardı. B yüzünde ise “L'oriental” adlı şarkı vardı. L'oriental yıllar boyunca çok sevildi ve dinlenildi. Enrico Macias’ın en çok bilinen şarkılarından birisi oldu. Şarkının sözü ve müziği Endülüs müziğinin bir diğer müzik ismi olan “Albert Rouimi” ve “Youssef Hagège” aittir. İlk büyük hit şarkısı olan ve onu müzik dünyasına tam anlamıyla tanıtan “Adieu Mon Pays / Oh Guitare, Guitare” plağı ise yine aynı yıl 1962 yılında yayınlandı. Enrico Macias bugün hala aktif bir şarkıcı olarak müzik yaşamına devam ediyor. Paris’te, Olympia müzikholünde verdiği büyük konserlerin kayıtları bugün hala en çok dinlenen albümler arasında yer alıyor.

Cezayir asıllı Fransız müzisyen Enrico Macias şarkıcılığı kadar besteci yönüyle de ön plana çıkmış bir isim. Enrico Macias’ın hayatını ve müzik serüvenini ayrıntılı olarak öğrenmek isterseniz 2017 yılında piyasaya çıkan ve Butik Yayıncılık tarafından basılan “Sevinçlerim ve Gözyaşlarım” Enrico Macias’ın otobiyografi kitabını okuyabilirsiniz. Kitabın orijinal adı ise; “L’envers Du Ciel Bleu”. Kitabı Türkçeye çeviren ise Sebla Kutsal. Editörü ise Birol Gündoğdu.

Sevgiyle kalın.

Kaan Çağlayangöl

Odatv.com