Rus müziğine ambargo… Batının Talibanlaşması

Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın neticesi bildiğiniz üzere sanat dünyasını özellikle de Rus müziğini bir hayli etkilemişti. Rus bestecilerin eserlerinin yasaklanması komedisi Batı ülkelerinde çığ gibi büyümüştü. Ben o günlerde “Batı gittikçe Talibanlaşıyor” başlıklı bir yazı yazmıştım. Bu konuda Rus müziklerine ambargo uygulayan Batı ülkelerinin bildikleri yanıldıklarına yetmiyor demiştim. Bugün bu fikrim hala değişmedi. O günlerde yazmıştım, tekrar yazıyorum; Batı ülkelerinin Klasik Rus bestecilerine uyguladığı yasak Rus müziğine bir şey kaybettirmediği gibi trajikomik bir olaydır. Ülkemizde bir dönem ABD’ye kızıp kolayı asfalta dökmek ya da Hollanda’ya kızıp portakalları ezip parçalamak kadar saçmadır.

Bazı uluslararası orkestralar ve konser organizatörleri, bu ambargoya ne yazık ki ortak oldular. Fırsat bu fırsat diyerek işin kolayını seçtiler ve iki ülke arasındaki siyasi gerginliği sanata taşıdılar. Sektördeki pek çok kişi, Rus müzisyenlerin sırf milliyetleri nedeniyle platformlarını veya gelirlerini kaybetmeyi hak etmedikleri konusunda hemfikirdi. Fakat sonuç değişmedi ve ambargo modası tüm ilkelliği ile uygulandı. Sonuç olarak Rus bestecileri ve icracıları, klasik müzik dünyasının ayrılmaz bir parçasıdır. Üstelik Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle yapılanlar Soğuk Savaş döneminde bile yapılmamıştı. Soğuk Savaş sırasında Batılı ve Rus dinleyiciler Çaykovski'nin müziğini aynı şekilde beğenmişlerdi. Melodileri adeta kültür köprüleri yaratmıştı, engeller değil. Müzik, her anlamda politika kadar kararsız değildir ve oynak bir zemini de teknik anlamda yoktur. Kuralları ve yaratıcılığı yıllar öncesine dayanır. Dolayısı ile siyasi nedenlerden ötürü yasaklanması düşünülemez. Fakat amaç bağcıyı dövmek olunca böyle uygulamalar da kaçınılmaz oluyor. Diğer bir ifadeyle keyfi uygulama…

Hal böyle olunca dünyadaki müzik dinleme alışkanlıkları ve sosyal medya ister istemez tepkilerin bireyselleşmesine neden oldu. Rusya örneğinde olduğu gibi tepkilerin ülke bazında ortaya çıkması ister istemez o ülkede yaşayan bireylerin de beğenilerini doğrudan etkiledi. Bu etkilenme kendini bu defa Apple Music’de ortaya koymuş gibi gözüküyor. Apple Music, 2022 yılında hangi ülkede en çok hangi müziklerin dinlendiğini açıkladı. Rus müziklerinin dinlenme oranlarında haliyle bir düşüş olmuş. Rusya hiç şüphesiz bu duruma çok üzülmüştür(!). Belki Spotify ve Youtube da ülke bazındaki verileri yakın zamanda açıklar ve Rus müziklerinin dinleyici sayısının azaldığı bilgisi de bizlere ulaşır. Böylece dünya kültürel mirasına adını altın harflerle yazdırmış Rus klasik müziği bestecileri de belki insanların gözünden düşer diye düşünenler bir anlık sevince kapılırlar. İnternet üzerinde bu konuyla ilgili öyle yorumlar okudum ki hayretler içerisinde kaldım. Bazılarına göre klasik müzik ve diğer güzel sanatlar söz konusu olduğunda adı ön plana çıkan Rusya son nefesini veriyor olabilir diyenler bile oldu. Soğuk Savaş sırasında bile, Sovyet müzisyenler konuk performansları sırasında Batı'nın gözlerini kamaştırmıştı. Müzikte insanların milliyetlerinin ne derece önemli olduğu son derece tartışmalı bir konudur. Ne yazık ki bu durum dünyanın doğasında var olan bir gerçek. Sanatçıların, özellikle de şöhretli sanatçıların veya iyi sanatçıların, herhangi bir sektörde çalışan birinin aksine milliyetleri nedeniyle peşinen yargılanması daha kolay oluyor. Sonra da müzik evrenseldir nutukları ardı ardına atılıyor. Evet, müzik bir yönüyle evrenseldir ve bu evrensellik kapitalizm ile büyüyüp gelişmiştir. Bir müziğe ulaşmak günümüz dünyasında bir sorun olmaktan çıktı. Alabildiğine dinleme özgürlüğü mevcut fakat bu özgürlük fırtınası geçen yıllar içerisinde zihniyetlerin özgürleşmesini sağlamamış gözüküyor. Yoksa Rusya’ya kültürel anlamda bu kadar yoğun bir ambargo uygulanır mıydı?

Batı ülkeleri geçmişte olduğu gibi gelecekte yine bir ülkeyi boğazlamaya çalışırsa bakalım böylesine bir kültürel ambargo uygulanacak mı? İkinci bir soru ise söz konusu gerilim ve savaş bitince bu yaptırımlar geri alınacak mı? Aslında her iki sorunun da cevabı bugünden belli ama biz yine de soralım.

Sevgiyle kalın.

Kaan Çağlayangöl

Odatv.com