Kaan Çağlayangöl yazdı
Kaan Çağlayangöl yazdı
İzmirli olup Dario Moreno’yu tanımayan yoktur diyeceğim fakat son yıllarda İzmir’de pek de İzmirli kalmadığı için bunu söyleyemiyorum. İzmir o kadar göç aldı ki İzmir’in kültür hafızası adeta eridi ve yok olma durumuna geldi. Bu konu ayrı bir yazı konusu… Ben de bir İzmirli olarak İzmirli Dario Moreno’yu yazmasam olmazdı. Çünkü kendisi ile ilgili o kadar çok hikaye dinledim ki…
Şimdi tekrar Dario Moreno’ya dönelim. Dario Moreno, sadece İzmir için değil Avrupa’nın birçok ülkesi için de önemli bir “star” idi. Özellikle Frankofon ülkeler için. Gerek özel yaşamı, gerek müzik ve sinema yaşamı ile tam bir fenomendi. Çok erken yaşta hayata veda eden Dario Moreno, müzik adına birçok önemli hatırayı da beraberinde götürdü. Öldüğü 1968 yılından bugüne kadar doğru düzgün bir Dario Moreno kitabı da ne yazık ki yazılmamıştı. Ta ki Erkan Özerman’ın kitabı geçtiğimiz günlerde piyasaya çıkana kadar.
Erkan Özerman’ı tanımayan yok gibidir fakat ben yine de tanımayanlar için kendisinden biraz bahsetmek isterim. Erkan Özerman; ünlü bir prodüktör, organizatör ve menajerdir. Galatasaray Lisesi, Paris Siyasal Bilgiler Okulu ve 8. Paris Sosyoloji Devlet Okulu mezunudur. Doktora tezi “sanatçının halk üzerindeki etkisi” üzerinedir. 1958 yılından itibaren çeşitli gazetelerde sinema ve tiyatro eleştirmenliği yapmıştır. 1960-1968 yılları arasında Ankara Radyosu’nda “Eğlence Programları Direktörlüğü” görevlerinde de bulunan Özerman, “show business” sektörü denilince ilk akla gelen isimdir. 1970 yılında Türkiye’nin ilk Drugstore’u ile Disko Altın Anahtar Gece Klübü’nü Ankara’da açmıştır. Erkan Özerman, 1979 yılında 1. Uluslararası İstanbul Pop Müzik Festivali Başkanı olmuş, 1976 yılında Paris’te Fransız-Türk Dostluk Derneği Başkanlığı’nı üstlenmiştir. Best Model Of The World kurucu başkanıdır. 1988 Akdeniz Festivali’ni yönetmiştir. Türkiye’de modern Show business sektörünün kurucularından olan Özerman, mesleğinin 50. yılında, Fransa Cumhurbaşkanı “Jacques Chirac” tarafından “Chevalier de I'ordre National du Mérite” ünvanıyla onurlandırılmış, ayrıca Fransa Senato Başkanı Alain Poher’in elinden de Olympia’da “Oscar de France Ödülü”nü almıştır.
KİTAPTAN BİLİNMEYEN AYRINTILAR
Erkan Özerman yazmış olduğu kitapta; “Dario Moreno’nun ölümünden önceki son 10 yılda çok yakını ve menajeri olduğu bir sanatçının gerçek hayatının en doğru şekilde bilinmesi için elimden geleni yapmaya çalıştım” ifadelerini kullanıyor. “Dario Moreno, Aydın’da dünyaya gelmiş, İzmir’de büyümüş, askerliğini Türk ordusunda yapmış, sanat hayatına Türkiye’de başlamış, başarıya ulaştıktan sonra Avrupa’ya giderek dünyada popüler olmuş tek Türk şarkıcısıdır” ifadeleri yine kitapta yer alıyor.
Kitaptan devam edelim;
Gerçek adı ile David Arugete yani Dario Moreno; 3 Nisan 1921 Pazar günü Aydın’da Musevi bir anne babanın ikinci çocuğu olarak dünyaya gelir. Çoğu sanatçı gibi kendisine bir sahne adı seçerek Dario Moreno adını alır. Dario Moreno her ne kadar Aydın doğumlu olsa da her fırsatta İzmirli olduğunu söylemiştir. Adeta İzmir’le özdeşleşmiştir. Zaten 2 yaşındayken Aydın’dan İzmir’e taşınan bir aileden söz ediyoruz. Dario Moreno, küçük yaşlarda, Aydın tren istasyonunda çalışan babasını bir tren kazasında kaybeder.
addi durumu zaten bozuk olan aile, babaları da ölünce daha da zor duruma düşer. Paraları olmadığı için aksattıkları ve ödeyemedikleri kiralar neticesinde sürekli ev değiştirmek zorunda kalırlar. Annesi, Bayan Roza bu süreçte kendisine gelen evlilik tekliflerini uzun bir müddet reddeder fakat bir süre sonra çaresiz kalan Bayan Roza evlenir. Bayan Roza’nın yeni kocası çocukları evde istemez ve Dario Moreno yetimhaneye yerleşir.
Bu konuda annesine kızıp tepki göstermez ve bunun bir mecburiyet olduğunu söyler. Altı-yedi yaşından itibaren çok güzel darbuka çalması ile dikkat çeken Dario Moreno, 12 yaşlarında bir sokak arasında bulduğu eski, kenarı çatlak bir gitarı çalarak müziğe başlamış olur. Musevilerin sünnetleri doğumlarının ilk haftasında yapılırmış. Dine kabul töreni ise 13 yaşında olurmuş. Bu törenlerin sonunda da yemekli müzikli eğlenceler yapılırmış. Bu eğlencelere ise “Bar Mitsva” denilirmiş.
Dario Moreno işte bu törenlerde sahneye çıkıp şarkı söylemeye başlar. Zaman içinde çok sevilen bir şarkıcı olur ve düğünlere çağırılmaya başlar. Dario Moreno, 17 yaşında yetimhaneden ayrılır ve İzmir’de Halim Ağa Çarşısı’nda o yıllarda ünlü bir avukat olan Nuri Fettah’ın yanında büro elemanı olarak işe girer. Bu süre zarfında gitar çalmayı ilerletir. Fransızca ve İspanyolcasını da geliştirir ve bu dillerde şarkılar bestelemeye başlar. Gittikçe sevilmeye başlar ve İzmir Palas’ta ünlenir. O günlerde gittiği bir düğünde İtalyan asilzadesi soprano bir kadın, Dario Moreno’yu dinler ve çok beğenir. Dario Moreno’ya sahneden iner inmez gider ve kendisini tanıtır. Kendisine hocalık yapabileceğini ve ders verebileceğini söyler. Dario Moreno teklifi kabul eder ve derslere başlarlar. Askerlik görevini Aksihar Orduevi’nde yapan Dario Moreno orduevinde şarkıcılık yapmaya başlar. Geçmişte İtalyan kontesin yaptığı yardımı bu defa Ali adındaki bir trompetçi devralır.
Dario Moreno’nun “gerçek” hayatına dair tüm ayrıntılı bilgileri birinci ağızdan Erkan Özerman’ın “İzmirli Dario” kitabından okuyabilirsiniz. Elbette meraklısına…
MÜTHİŞ BİR KARİYER
Dario Moreno 35 filmde rol almış bir aktör olmasının dışında önemli bir şarkıcı. Müzik hayatından bazı ayrıntılara değinmekte fayda var. Dario Moreno ilk plaklarını 1954 ve 1955 yıllarında dünyaca ünlü Oscar ödüllü besteci, aranjör, şef ve pianist Michel Legrand Orkestrası ile kaydetmiştir. 1960’lı yıllarda ise pianist, besteci ve aranjör Claude Bolling Orkestrası ile plaklar yapar. 1962 yılında ise “Canım İzmir” şarkısının da yer aldığı maxi single’ını “Claude Bolling”, “Fritz Kerten(Andre Kerr)”, “Jerry Van Rooyen” ve “Michel Legrand” orkestraları ile kaydeder. Dario Moreno 1955 yılından 1968 yılına kadar 15 longplay, 104 adet taş plak ve 45’lik(single) kaydeder. Nerden bakarsanız bakın müthiş bir kariyer…
Dario Moreno’nun diskografisini anlatmaya kalksam sanıyorum 5 ya da 6 sayfalık bir yazı yazmam gerekir. Çünkü 1955-1968 yılları arasında dopdolu bir müzik kariyerine sahip bir isim. Dario Moreno’yu Türkiye’de çok popüler olan ve en fazla bilinen şarkısı “Deniz ve Mehtap/Aşkımz Bitti”ye indirgememek gerekiyor. Çünkü yaptığı diğer plaklar da çok önemli…
İzmir’de özellikle İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Dario Moreno’ya daha fazla ilgi göstermesi ve tanıtması gerekiyor. Elbette Erkan Özerman gibi Dario Moreno’yu tüm ayrıntılarıyla bilen ustalara danışarak.
Sevgiyle kalın.
“İzmirli Dario” kitabının bana ulaşmasını sağlayan Murat Yıldırım (Moko Murat) ve kitabını imzalayarak bana gönderen Erkan Özerman’a teşekkür ederim.
Odatv.com
