Gerici mi ilerici mi

Ned Ludd…

Bu isimde birinin yaşayıp yaşamadığı yaklaşık 250 yıldır tartışılıyor.

Tekstil endüstrisinde -makineleşmede ilk aşama- mekanik iki örgü makinesini 1779 yılında kırmasıyla, bir hareketin adıyla anılmasına sebep oldu: Luddiler! Yani, makine kırıcılar…

İngiltere'deki Sanayi Devrimi tekstil ürünlerini otomatik makinelerle daha hızlı, daha ucuz, daha ucuz iş gücüyle üretmeye başladı. Bu durum atölye ticaretini sekteye uğrattı.

Keza: Napolyon ile ardı ardına yapılan beş savaşın maliyeti İngiliz ekonomisinde ve sosyal hayatında büyük çöküşlere sebep oldu.

Kendilerine “Luddiler” denen kızgın atölye sahipleri ve işsiz vasıflı emekçiler ayaklanarak kendilerini bu duruma sokan makineleri parçalamaya başladı.

Arkasından… Yine gerçek olmayan -Robin Hood miti gibi- kurgu isim altında “Kaptan Swing” isyanı başladı.

Yıllarca cepheye sürülen tarım işçileri savaş sonucunda makineleşmenin de etkisiyle iş bulamaz oldu. Proleterleşen köylüler de bozuluşa sebep gördükleri tarım makinelerini kırdı…

İngiltere emekçi sınıfının 19'uncu yüzyıl başındaki bu isyanlarının “gerici” mi, “devrimci” mi olduğu hep tartışıldı. Örneğin, Eric Hobsbawm'a göre, bu eylemler ilerici profile sahipti.

Girişi şundan yaptım:

YALAN DÜNYA

Metaverse…

Karşınızda; insanların fiziksel dünyayla bağlarını koparıp dijitalleştiren yine- yeni bir “teknoloji devrimi” var: Evren ötesi!

Google'a göre, popülaritesi 2020'den 2021'e on kattan fazla arttı.

Facebook, Epic Games, Microsoft, SK Telecom'a kadar şirketler Metaverse sanal dünyaları inşa etme planlarını kamuoyuna duyurdu.

Burberry, Coca Cola, Visa gibi markalar şimdiden bunun parçası oldu. Gucci, 3 bin 400 dolar olan gerçek çantanın sanalını sınırlı sayıda üretip 4 bin 115 dolardan satışa sundu.

Mark Zuckerberg iki ay önce, 1 trilyon dolar değerindeki şirketi Facebook adını Metaverse'e ithafen “Meta” olarak değiştirdi.

Bu yaz Bodrum'da Zuckerberg ile tatil yapan Microsoft patronu Bill Gates, kişisel bloğunda Meta benzeri teknoloji şirketlerinin öncülüğünde gelişen sanal dünyanın iki-üç yıl içinde yaygın olacağını yazdı.

Metaverse temel mantığı; iki boyutlu internetteki hayatları, sanal gözlükle (ve ilerisinde çip ile) üç boyuta çevirip, yaratılan dijital evrene aktarmak. Örneğin, iki boyutlu YouTube videosunu veya sinema filmini izlemeyecek onun içine gireceksiniz! Bakmak yerine içinde var olduğunuz, gelişmiş internet bu…

Bunun için, tam olmak istediğiniz boyda posta, makyajlı şık güzellikte, hareket edebilen, konuşabilen, eylemler gerçekleştirebilen “Avatar” denen sanal/resim karakterler yaratacaksınız. Böylece, yüz milyonlarca katılımcının eş zamanlı olarak dâhil olabileceği ve üç boyutlu olarak fiziksel etkileşimde bulunabileceğiniz -kripto paralar ile alışveriş yapmak gibi- devasa bir evrene gireceksiniz.

HİÇ TARTIŞMIYORUZ

Bizim kuşak bilgisayarda çoğaltılabilecek bir dijital ürüne/NFT'ye -Picasso tablosu gibi- milyonlarca dolar verilmesini kavrayamıyor.

Sanal dünyadaki bir dijital karaktere, pahalı giysi almanın ne işe yarayacağını anlamıyor.

Mesele şu:

Statü, tanınma ve belirli topluluklara üyelik gibi kimlik arayanlara, sanal sahiplikle sosyal kimlik verilerek “yapay değere dönüştüren” bir yalan/sanal dünya burası! Kimileri cep telefonu ya da otomobil markasıyla nasıl “kimlik” sahibi olduğunu düşünüyor ise, Metaverse ona bunu sanal dünyada sağlıyor… Kişiye ihtiyaç duyduğunu veriyor; araba, konser, lokanta, üniversite, spor kulübü vs…

Kapitalizm, yeni sosyal ağ türleri, yeni tüketici elektroniği ile daha çok kâr için yeni piyasa oluşturuyor.

Peki… Sanal gerçeklik endüstrisini salt teknoloji boyutuyla mı değerlendireceğiz? Bu tepeden inme “modelin” ideolojisi ne?

Toplumsal etkisinin nereye varabileceği kestirilemeyen Metaverse gidişatını sorgulamak teknoloji paranoyası mı?

Tıpkı sosyal medyanın başlangıcında olduğu gibi Metaverse bugün sadece alkışlanıyor!

Arkadaşım; New York merkezli küresel pazarlama ajansı Wunderman Thompson tarafından yayınlanan dijital dergi yolladı. Konu, Metaverse idi.

Dergiyi okuyunca aklıma “makine kırıcılar” geldi!

Metaverse, “teknoloji devrimi” mi?

Yoksa:

Yıl, 2006. Bilgisayar çağının giderek korkutucu teknolojilerine karşı pasif direnişin lidersiz hareketi “Neo-Luddizm” doğdu…

Yabancılaşma aracı Metaverse'yi kırıp yıkmak isteyen Neo-Luddistler “gerici” mi, “ilerici” mi?

YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN LÜTFEN TIKLAYINIZ

Soner Yalçın

Odatv.com