Bu canlının yatak odasına girmek artık yasak

Yusuf Yavuz yazdı...

İnsan baskısı yüzünden dünyada yalnızca 700, Türkiye kıyılarında ise 100 civarında bireyi kalan Akdeniz fokları (monacus monacus) için önemli yasal düzenleme getirildi.

Su Altı Araştırmaları Derneği Akdeniz Foku Araştırma Grubu (SAD-AFAG) tarafından getirilen öneriyle Su Ürünleri Avcılığı Tebliği’nde yapılan değişiklikle, Akdeniz foklarının yaşadıkları sualtı ve kıyı mağaralarında ışık kullanmak, dalış yapmak, yüzerek ya da tekneyle girmek yasaklandı. 13 Ağustos’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yasağın dünya mirası olan bir canlının korunmasına yönelik önemli bir adım olduğunu söyleyen SAD-AFAG ekibinden Cem Orkun Kıraç, fokların yaşam alanlarında en çok rahatsız edildiği bölgelerin Çeşme, Kuşadası, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Kaş, Kekova, Kemer, Antalya Falezleri ve Alanya olduğuna dikkat çekerek, “20. Yüzyıl başlarına kadar açık sahillerde bile üreyen ve barınan Akdeniz fokları günümüzde artık sadece izbe, karanlık ve dalga alan deniz mağaralarının en diplerine kaçmış durumdadır” diye konuştu.

Türkiye’nin Akdeniz ve Ege kıyılarında insan baskısına karşın yaşama mücadelesi veren Akdeniz fokları için önemli bir yasal düzenleme getirildi. Bir zamanlar Türkiye’nin bütün kıyılarında görülebilen Akdeniz foklarının sayıları bugün yalnızca 100 civarında kalması yıllardır bu konuda koruma projeleri yürüten Su Altı Araştırmaları Derneği’ni harekete geçirdi. SAD bünyesinde oluşturulan Akdeniz Fokları Araştırma Grubu (SAD-AFAG), Akdeniz foklarına mağaralarında verilen insan baskısı rahatsızlığı üzerine yürürlükte olan mevcut Su Ürünleri Avcılığı Tebliğ’inde değişiklik yapılması için öneri hazırladı.

AKDENİZ FOKUNUN YUVASINA GİRMEK ARTIK YASAK

SAD-AFAG’ın önerisini kabul eden Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü, ilgili tebliğde değişiklik yaparak Akdeniz foklarının korunması için yeni düzenlemeler getirdi. 13 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren düzenlemede, “Akdeniz Fokunun yaşadıkları sualtı veya su üstü girişli kıyı mağaralarında ışık kullanmak, her türlü vasıta ile dalış yapmak, yüzerek veya herhangi bir deniz vasıtasıyla girmek, mağara girişlerinde beklemek, demirlemek yasaktır ifadelerine yer verildi.

Bu canlının yatak odasına girmek artık yasak - Resim : 1

SUİSTİMAL EDİLEN TEBLİĞ DEĞİŞTİRİLDİ

1991’den bu yana yürürlükte olan eski düzenlemede, “Fokların yaşadıkları mağaralarda ışık kullanmak, her türlü vasıta ile dalış ve su ürünleri avcılığı yapmak yasaktır” ifadesine yer veriliyordu. Bu ilk düzenleme de Ocak 1991’de yapılan ilk Ulusal Fok Komitesi (UFK) toplantısında SAD-AFAG tarafından yapılmış ve aynı toplantıda Tarım Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğünce kabul edilmişti. Ancak son 5-6 yıldır, bu maddenin yüzerek ve tekneyle Akdeniz foklarının yaşadıkları alanlara girenler tarafından ciddi anlamda suiistimal edildiği fark edildi.

Bu canlının yatak odasına girmek artık yasak - Resim : 2Bu canlının yatak odasına girmek artık yasak - Resim : 3

FOKLARI ÜRKÜTENLERİN ‘ENGEL YOK’ İNADI

Konuyla ilgili bilgi veren SAD-AFAG ekibinden Cem Orkun Kıraç, bir kesimin, Akdeniz foklarını ciddi şekilde ürküttüklerini gördükleri halde önceki tebliğ maddesinin ‘yüzerek veya tekne veya şişme botlarla fok mağaralarına girilmesine’ engel olmadığını iddia etmeye inatla devam ettiğini belirterek, “Oysa belli ki, dalgıçların rahatsız edebildiği ortamda yüzerek veya teknelerle/botlarla girenler daha fazla rahatsız vereceklerdir. Bu kendilerince hukuki boşluğu kullananlara SAD-AFAG tarafından defalarca fok mağaralarının türün devamı için ne kadar önemli olduğu ve son sığınaklarında rahatsız edilmelerinin hayati bir yanlışlık olduğu aktarılmasına rağmen yanlışı savunmaya ve eylemlerde bulunmaya devam ettiler” diye konuştu.

FOTOKAPANLARIN ÇEKTİĞİ GÖRÜNTÜLER İNSAN BASKISINI BELGELEDİ

Mağara içi foto kapanlarla elde ettikleri görüntülerde, Kalkan Mavi Mağara, Mordoğan Ayıbalığı Mağarası, Kekova Korsan Mağarası, Antalya Falezler ve Alanya Kalealtı Mağaraları gibi fokların hala tutunduğu kıyılarda insanların fütursuzca mağaralara girdikleri ve fokları kaçırdıklarının ortaya çıktığını anlatan Kıraç, “Daha da ileri giderek büyük küçük demeden gezi teknelerinin bazı bölgelerde mağaralara girdiklerine dair görüntüler SAD-AFAG’a ulaştığında işin son noktaya ulaştığını anladık” dedi.

Bu canlının yatak odasına girmek artık yasak - Resim : 4

FOKLARIN YATAK ODALARINA GİRENLER BUNDAN SONRA YANACAK

Bunun üzerine SAD-AFAG olarak ilgili tebliğde değişiklik yapılması için Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğüne sundukları önerinin kabul edilerek yürürlüğe girmesinin sevindirici olduğunu dile getiren Kıraç, “Dünya mirası bir nadir canlının karasularımızda ve kıyılarımızda korunmasına yönelik boşluğun doldurulması önemli. Artık Sahil Güvenlik botları ve İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri yetkilileri bu hukuki dayanakla daha net hareket edebilecekler” ifadelerini kullandı.

DÜNYANIN EN NADİR CANLILARINDAN BİRİNİ MAĞARALARA HAPSETTİK

Dünyanın en nadir canlılarından biri olan Akdeniz fokların son sığınakları olan kıyı mağaralarına yapılan dalışlar ve tekneyle içeri girmelerin belli kıyı alanlarında yoğunlaşarak sorunlara neden olduğunu dile getiren Kıraç, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:

ÇEŞME, BODRUM, KAŞ, KEMER, ANTALYA VE ALANYA KIRMIZI LİSTEDE

“Gerek mağara dalışları gerekse günübirlik tur tekneleri, kanolar veya turistlerin yalnızca yüzerek girdikleri fok mağaralarında, en fazla rahatsız edildiği ülkemizin dalış turizmi merkezleri Mordoğan, Çeşme, Kuşadası, Bodrum, Fethiye, Dalaman, Marmaris, Kalkan, Kaş, Kekova, Kemer, Antalya (Falezler) ve Alanya olarak karşımızdadır. Bu bölgelerin hala belirli sayıda fok nüfusunu barındırdığını ve fokların ürediğini altını çizerek belirtmek gerekir. 20. yy başlarına kadar açık sahillerde bile üreyen ve barınan Akdeniz fokları günümüzde artık sadece izbe, karanlık ve dalga alan deniz mağaralarının en diplerine kaçmış durumdadır. Bu kıyı mağaraları Akdeniz foku kıyı habitatı içinde türün neslini devam ettirebilecek üremelerine uygun tek niş alanlar. Yani uygun kıyı mağaraları bu nadir deniz memelisinin saklandığı, dinlendiği ve üreyebildiği yegâne alanlar. Akdeniz fokunun üreme amaçlı yer seçiminde bu kıyı mağaralarından başka alternatifi yok. Dolayısı ile deniz mağaralarının insan baskısından uzak kalmasının önemini daha fazla anlatmaya gerek yok.”

Yusuf Yavuz

Odatv.com

Yusuf Yavuz fok balığı arşiv