Bu bir siyah ayaklanma değil

ABD'deki bu son isyan tarihi gelişimi gözler önüne koydu: George Floyd İsyanı'na “siyah ayaklanma” diyebilir miyiz?

Ne zaman ki Amerika, Avrupalı sömürgecilerin “süt sağılacak ineği” oldu; ayaklanmalar-isyanlar hiç bitmedi bu ülkede…

Sadece Kızılderililer'e değil; “kol emeği” olarak bu topraklara taşınan Hintliler'e de soykırım yaptılar. 19'uncu yüzyılın ikinci yarısında –çoğunluğu madenlerde çalıştırılan- Hintliler'e devlet eliyle yapılan -resmi- 370 katliamda yüzbin Hintli öldürüldü…

Sıra Afrika'daki yurtlarından kaçırılıp Amerika'ya getirilen siyahilere geldi. Bu getirilmelerin ekonomik amacı vardı; beyaz emekçiler pahalı ve daha az bulunur olduğundan siyahilerden yeni iş gücü oluşturuldu.

Kölelik, kapitalist sömürünün ekonomik sistemiydi…

K. Marks,“Kapital” eserinde yazdı:

-”İngiltere'de pamuk sanayine çocuk köleliğinin girmesiyle eş zamanlı olarak, ABD'de siyahlara yapılan muamele, ticaretle ilgili sadece kâra, kazanca ve çıkara dayalı bir sömürü sistemine dönüştü… (Ve böylece) sermaye, bütün gözeneklerinden kan ve balçık sızarak dünyaya geldi!”

Köle sahibi burjuvazi, emekçileri “siyah-beyaz” diye bölerek, birbirlerine karşı sürekli kışkırttı. Arasında nefret uçurumu yarattı. Bu sebeple… Siyahlar kağıt üzerinde/teorik olarak serbest kalsalar da hürriyetlerine hiç kavuşamadı…

Siyahlar hep “Jim Crow” idi; geri zekâlı, ilkel, her türlü aşağılamaya maruz kalan zenci! (Bu karakteri beyaz komedyen Thomas Rice 1828'de yarattı.) Rockefeller'dan Carnegie'ye kadar Amerikan zenginlerinin 20'nci yüzyıl başında desteklediği ırkçı öjeni çalışmalarının hedefinde siyahlar vardı!

Ve siyahlar her türlü aşağılamaya- adaletsizliğe karşı hep isyan etti…

KIZIL YAZ

Yazmakla bitmez…

Yıl, 1891. Nebraska-Omaha'da siyah işçi Joe Coe'nun ormanda genç beyaz kadına saldırdığından şüphelenildi. Yargılama sırasında onbin beyaz mahkemeyi yakıp ateşe verdi. Coe hapishaneden çıkarılıp linç edildi. Daha acısı, halka açık sergide linç araçları hediyelik eşya olarak satıldı. Ve bu sergiyi –çoğu işsiz- altıbin beyaz Amerikalı gezdi…

20'nci yüzyıldaki siyah isyanları yazmak kitap boyutunda olur. Bazı örnekler vereyim:

Yüzyıl önce Amerika'da “Kızıl Yaz” yaşandı.

Yıl, 1919 idi. Birinci Dünya Savaşı'ndan dönen ve işleri (Güney Amerika'dan Kuzeydoğu ve Orta Batı'daki sanayi şehirlerine göç ettirilen 500 bin) siyah tarafından alınan beyaz askerler Arkansas, Washington, Mississippi, Chicago, Baltimore, Güney Carolina, Teksas, Tennessee gibi 60 yerde büyük olayların çıkmasına sebep oldu.

Bolşevik Devrimi'nden korkan ABD göç ettirdiği (ve grev kırıcı olarak kullandığı) siyahların katledilmesini seyretti…

ABD ne zaman ekonomik krize girse isyan gerçeğiyle karşılaştı. Mesela…

İkinci Dünya Savaşı sonrası yaralarını sarıp ekonomik güç olarak tekrar dünya zirvesine çıkan Avrupa, ABD ekonomisinde durgunluk yarattı. Artık “orta sınıf” olan siyahların gelirlerinde de daralmalar meydana geldi. Bu dönem ortaya çıkan siyah ayaklanmalar “orta sınıf isyanı” idi. (1964'de 8, 1966'da 4, 1967'de 16, 1968'de 12, 1971'de 7 isyan oldu. 32 kişinin öldüğü, 800 yaralının olduğu Watts ayaklanması bu dönem gerçekti…)

Artık toparlayayım…

TARİHİN ÇÖPLÜĞÜ

Siyahi George Floyd'un polis tarafından öldürülmesi ABD'de ilk kez olmuyor. New York- Schomburg Kara Kültür Araştırma Merkezi Direktörü Khalil Gibran Muhammad, 1935'ten beri ABD'de yüzden fazla kitlesel ırkçı şiddet olayını araştırdı; ve neredeyse her vakanın bir polis olayı tarafından tetiklendiğini ortaya koydu.

Polis şiddetinin, Amerikan devlet anlayışının yansıması olduğu sır değil. Üzerinde durmak istediğim bu değil… Keza isyanın ekonomik temelli olduğu da değil. (2020'lerde ABD'deki her üç siyah erkekten birinin hapse gireceği öngörülüyor. Ekonomik yara çok derinleşiyor…)

ABD'deki bu son isyan tarihi gelişimi gözler önüne koydu: George Floyd İsyanı'na “siyah ayaklanma” diyebilir miyiz?

Televizyon ekranında sorumun yanıtını gördüm; bu bir siyah ayaklanma değil. Birkaç yıl öncesine kadar çok az beyazın destek verdiği “siyahi eylemler” renk değiştiriyor. Artık beyazlar siyah kardeşleriyle birlikte sokağa çıkıyor… Düne kadar basında yer alan isyan fotoğraflarında sadece siyahlar vardı. Bugün ekranda gördüğüm artık bunun değiştiği…

YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ.

Odatv.com

soner yalçın arşiv