Biz kimiz…

Yıl, 2020. Odatv kapatıldı… Farklı isimlerle yayını sürdürmeye çalışıyor. 37 yaşındaki Barışlar yine hapiste…

Yıl, 1946.

Sabahattin Ali, 39 yaşında…

Hem sağ hem de sol çevrelerin tepkisini çeken yazar, baskılar sonucu en son devlet memurluğundan kovuldu…

Aziz Nesin, 31 yaşında…

Askerlikten atılıp bakkallık vs. yaptıktan sonra “Yedigün”, “Karagöz”, “Vatan”, “Tan” adlı yayınlarda redaktörlük ve yazarlık yaptı. Tan gazetesinin sağcı göstericiler tarafından yakılmasıyla işsiz kaldı…

Rıfat Ilgaz, 35 yaşında…

Adı “Sınıf”, yayınlayan basımevinin ismi “Devrim” ve kapağı kırmızı olduğu için şiir kitabı toplatıldı. Hapse atıldı…

Aynı sene…

Soğuk Savaş dönemi başladı…

Türkiye, çok partili siyasal hayata geçti. 21 Temmuz'da yapılan seçim sonunda mecliste CHP 395, DP 66, Bağımsızlar 4 milletvekili koltuğu kazandı.

Tarih, 25 Kasım 1946…

Haftalık siyasi mizah dergisi Markopaşa çıktı…

Kurucuları Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz idi…

Markopaşa, iktidardaki CHP'ye ve bu partiye dayalı otoriter rejime olduğu kadar, yönünü ABD'ye çevirmiş liberal DP'ye de karşı muhalif çizgideydi. Yani, muhalefetin de muhalefetiydi…

Tüm partileri eleştirisi, emperyalizme karşı duruşu, karaborsacıyı-hırsızlığı teşhir eden tavrı ve emekçilerin sorununu mizah yoluyla ele alması, Markopaşa'nın halk içinde saygı görmesine, toplumda kök salmasına sebep oldu…

Bu girişi neden yazdığıma geleceğim:

BAŞARININ CEZASI

Markopaşa'nın ilk sayısı 5 bin basıldı. O kadar ilgi gördü ki dergi hemen tükendi.

Ardından 6 bin, 34 bin ve sonra 60 bin adet basıldı…

O yıllarda en çok satan gazetelerin tirajının 50 bini geçmediği düşünülecek olursa, önemli başarıydı bu… İktidarı destekleyen Cumhuriyet ve Vatan gibi gazetelerin tirajları 20 bine ulaşamıyordu…

Başarı aynı oranda tepkiyi getirdi. Örneğin, derginin “Kırk Haramiler” bölümünde her türlü yolsuzluğu cesaretle yazması iktidarı epey öfkelendirdi.

Keza: Falih Rıfkı Atay, Cihat Baban, Peyami Sefa, Zeyyat Ebüzziya gibi gazeteciler de Markopaşa mizahından payını aldı…

Eleştirilen her çevre düşman oldu dergiye! Basında da dergi hakkında küfürler yazılmaya başlandı.

Türk siyasi tarihinde “kökü dışarıda” sözü ilk kez TBMM'de Markopaşa için söylendi!

Markopaşa, iktidarı o kadar rahatsız etti ki İstanbul, İzmir, Ankara, Eskişehir dahil olmak üzere bazı il ve ilçelerde devlet destekli protestolar yapıldı. Mesela, dönemin Çalışma Bakanı Sadi Irmak'ın kurucusu olduğu Adana'daki İplik ve Dokuma İşçileri Sendikası'ndan bazı işçiler bayilerdeki dergileri parçaladılar.

Markopaşa'yı Ankara'ya getiren Toros Ekspresi'ne saldırı girişiminde bulunuldu. Vs.

Başarı cezayı getirdi. Derginin toplatılma süreci başladı.

Yetmedi: İsmindeki “Paşa” kelimesinden dolayı “Milli Şef” İsmet İnönü ile alay ediliyor gerekçesiyle bile dergi kapatıldı!

Her kapatıldığında dergi yeni ismiyle çıktı: “Merhumpaşa”, “Malumpaşa”, “Yedi-Sekiz Hasan Paşa”, “Hür Marko Paşa”, “Bizim Paşa”, “Ali Baba ve Kırk Haramiler” adları altında yeniden yayınlandı!

Toparlayayım:

VİCDAN NEREDE

Dergi, üç yıllık süre içinde 156 sayı çıkarması gerekirken sadece 77 sayı çıkarabildi. Dergide şu yazıldı:

– “Toplatılmadığı zamanlar çıkar…”

– “Yazarları hapishanede olmadığı zamanlar çıkar…”

Gazete hakkında 16 dava açıldı; her yazarı 8 yıl 2 ay hapis cezasıyla yargılandı; yazarları sürgüne gönderildi.

Yazarlarının kimi Sultanahmet Cezaevi'ndeydi, kimi Paşakapısı Hapishanesi'ndeydi! Dergi şuna karar verdi:

-“Bu dahi efendileri tatmin etmezse, büsbütün havadan sudan mevzular yazılacak, mesela hıyar sayısı, şalgam sayısı gibi sayılar çıkararak, bu gazetelerde yalnız hıyarlara ve şalgamlara methiyeler tanzim edilecek; bamyanın fazileti, kendini nimetten sayan kuru fasulyenin şerefi, milli nohudun asaleti gibi çok değerli mevzular üzerinde ileri geri fikirler yürütülecektir…”

Ama… Yine de… Ne dergiye, ne de yazarlarına hayat hakkı verdiler.

Sabahattin Ali'yi 1948'de öldürdüler…

Aziz Nesin'i, 1948'de çıkardığı “Azizname” kitabı gerekçesiyle hapse attılar…

Rıfat Ilgaz'ı 1948'de öğretmenlikten kovdular.

Yıl, 2020.

Odatv kapatıldı…

Farklı isimlerle yayını sürdürmeye çalışıyor.

37 yaşındaki Barışlar yine hapiste…

YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ.

Odatv.com

Biz kimiz… - Resim : 1

soner yalçın arşiv