Bayrağın anlamını hala anlamayan varsa bu fotoğrafa baksın

Dünyanın en çok paylaşılan bayrak fotoğrafı, İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına gelindiğinde, 23 Şubat 1945 tarihinde Joe Rosenthal tarafından...

Dünyanın en çok paylaşılan bayrak fotoğrafı, İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına gelindiğinde, 23 Şubat 1945 tarihinde Joe Rosenthal tarafından çekildi. Fotoğrafta, beş ABD deniz piyadesi ve bir deniz subayı Iwo Jima’da bulunan Suribachi tepesine ülkelerinin bayrağını dikerken görülüyor.

Fotoğraf, 1945 yılında Pulitzer Ödülü’nü kazadı ve dünyanın en çok çoğaltılan fotoğraflarından biri haline geldi. Fotoğrafta yer alan deniz piyadelerinden Harlon Block, Franklin Sousley ve Michael Strank, bu olaydan birkaç gün sonra giriştikleri bir muharebede öldürüldüler. Kalan üç asker, Rene Gagnon, Ira Hayes ve deniz subayı John Bradley, bu fotoğrafta teşhis edildikten sonra büyük üne kavuştular. Fotoğraf daha sonra ilki 1954 yılında Washington DC’de, diğeri Harlingen-Teksas’ta olmak üzere iki ayrı yerde anıt haline getirildi. Mesele, bayrağa saygı meselesiydi, yoksa 166 metre yüksekliğindeki Suribachi tepesinin ele geçirilmesi değil.

İkinci Dünya Savaşı, 50 milyondan fazla insan kaybıyla tarihin en kanlı savaşı olarak yerini aldı. Iwo Jima’ya gelinceye kadar birçok bölgede milyonlarca insan hayatını kaybetti. Iwo Jima’daki savaşta insan kaybı 30 bin kişiyi bile bulmaz. Bir bakıma vahşetin en korkuncunu yaşamış İkinci Dünya Savaşı toplamında topluiğne başı kadardır insan kaybı, ama bayrağın önemini anlatması açısından tüm dünyanın en çok kullanılan İkinci Dünya figürlerinin başında gelir.

Iwo Jima adası stratejik olarak kısmen önem taşıyordu. Birinci hedef değildi. ABD, Iwo Jima’yı işgal edinceye kadar Iwo Jima ile Japon adası arasında kalan Mariana adalarını uzun süre bombaladı. Japonya’nın savunması için ikinci büyük havaalanına sahipti, ama ana adadan çok uzaktı. Japonya’nın “köy adalarından” biridir. 1945 yılı Şubat’ında Amerikan birlikleri bu 21 kilometre kare büyüklüğündeki volkanik adayı işgal etti. Fotoğraf da, adanın volkanik tepesi Suribachi’ye dikilirken çekildi. Savaşın devam ettiği sırada yani.

“DEV BİR DOMUZ PİRZOLASI”

ABD adayı deniz ve hava kuvvetleriyle kuşattıktan sonra, Japonlara ağır kayıp verdirerek ele geirdi. Japon kuvvetleri ada savunması için çok iyi hazırlanmıştı, ama yine de savunmada başarılı olamadı. Ama şu nokta da önemli: Tüm Japonya-ABD savaşı sırasında ABD ilk ve tek kez Japon kuvvetlerinden daha fazla zaiyat verdi. ABD deniz kuvvetleri askerlerince ada şöyle tanımlanıyordu: “Dev bir domuz pirzolası.”

Adanın işgalinin güçlüğü ise, Japonya’nın bunu gurur meselesi yapmasıydı. ABD bayrağını Suribachi tepesine dikerken, sanki aynı anda bayrağını Japon İmparatorluğu’nun kalbine de saplıyordu.

Rosenthal’in çekmiş olduğu bu fotoğraf, tüm dünyaya “bayrak sevgisi” olarak aktarıldı. Yapılan bir işgaldi. Bir başka ülkenin küçük bir adasına dikilen bayrak, o toprakların artık ABD toprağı olduğunu göstermesi açısından önemliydi. Nitekim ABD, yıllar sonra, ancak 1968 yılında bayrağını Suribachi tepesinden indirerek, adayı yeniden Japonlara verdi.

Bayrağın dikildiği yer, o bayrağın sahibi ülkenin toprakları anlamına geliyordu ve fotoğraf tüm dünyaya bunu anlatıyordu.

Dönemin ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı James Forrestal, Suribachi’ye dikilen ABD bayrağının ardından şunu söylemişti: “Suribachi tepesine dikilen o bayrak, ABD Deniz Piyadeleri’nin önümüzdeki beş yüz yıl boyunca onuru anlamına gelecektir.”

Bayrak, eski bir su borusunun tepesine monte edilmişti. Amaç direğin düzgünlüğü veya bayrağın yere dik açı yaparak yükselmesi değil, bayrağın bir şekilde Suribachi tepesine dikilmesiydi. Bunun anlamı çok açıktı: Burası artık ABD topraklarıdır.

Bayrağın böyle simgesel bir önemi olduğu Iwo Jima savaşı sırasında bir kez daha ve unutulmamak üzere tarih kayıtlarına geçti. Fotoğrafın ise dünyanın en çok paylaşılan fotoğraflarından biri olmasının altında yatan gerçek de, bayrağın önemini vurgulamaktı.

Daha sonraları çıkan çeşitli makalelerde, söz konusu fotoğrafın bir mizansen olduğu da iddia edildi. İddialara göre fotoğraf savaşın en kızgın olduğu anda değil, daha sonra askerlerin bir araya gelerek sahneyi yeniden canlandırması sırasında çekilmişti. Bir New York Times eleştirmeni, Rosenthal’ın aldığı Pulitzer ödülünün iptal edilmesi gerektiğini savundu. Bayrağı Suribachi tepesine dikenlerin kimlikleri fotoğraf aracılığıyla saptandı. Bayrağın dikilmesi eyleminden sonra ölen (birini keskin nişancı öldürmüştü) deniz piyadeleri için kimlik saptamalarında bizzat aileler de devreye girmişti. Karışıklıklar ve benzerlikler oldu, ama sonunda altı denizcinin kimliği de kesin olarak saptandı. Bayrağı diken deniz piyadelerinden Rene Gagnon, yıllar sonra alkolizmin pençesine düştü ve 1979 yılında, 54 yaşındayken öldü.

Demem o ki, bayrağın bu denli önemsendiği bir başka olay daha önce yaşanmamıştı. Fotoğraftan yola çıkarak anıtlar inşa etmenin yanı sıra fotoğraf ABD tarafından bastırılan posta pullarında da yerini aldı. Hemen savaşın ardından 3,5 milyon poster bastırıldı. Olay bir bayrağın yabancı topraklardaki bir tepeye dikilmesinden daha çok, bayrağın önemini vurguluyordu.

ABD bu simgesel fotoğrafı hiç unutturmadı. Filmleri çekildi. İkinci Dünya Savaşı’nın 50. Yıldönümü nedeniyle yeniden pul olarak basıldı, 2005 yılında da hatıra para bastırıldı.

Böylesine önemlidir işte bayrak. Öyle zırt pırt gönderden aşağı indirilemez. Devletin varlığının bir kanıtıdır.

Mümtaz İdil

Odatv.com

ikinci dünya savaşı pulitzer ödülü Bayrak Fotoğraf iwo jima arşiv