Bakanlığın tarihi karartacak işlemi engellendi

Konya Ilgın'da kömürlü termik santral kurulması için 3 ayrı höyüğün koruma derecesini 1. dereceden 3. derece sit alanına düşüren koruma yüksek kurulunun kararını mahkeme iptal etti...

Konya'nın Ilgın ilçesinde CİNER Holding bünyesinde kurulması planlanan termik santral için 3 ayrı höyüğün bulunduğu alanın kömür ocağı yapılmasına mahkeme dur dedi. 2014 yılında koruma bölge kurulunca 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilen Adatepe, Hareme ve Sarayada Tepe höyüklerinin koruma statüsü, aynı yıl içinde koruma yüksek kurulu tarafından 3. dereceye düşürülmüştü. Höyüklerin bulunduğu bölgede kömür çıkarılmasının önünü açan kararı yargıya taşıyan Ekoloji Kolektifi Derneği, kararın yasaya aykırı olduğunu ve bilimsel dayanağı olmadığını savunarak, Akşehir Müzesi Müdürlüğü’nün veya Konya Bölge Koruma Kurulu’nun görüşlerinin de alınmadığını ileri sürdü. Davayı gören Konya 2. İdare Mahkemesi, Ilgın Kömürlü Termik Santrali için kömür havzası olarak planlanan üç farklı höyüğün bulunduğu alanların birinci derece arkeolojik sit olarak kalması gerektiğine karar verdi.

Tarih öncesi çağlardan beri Anadolu'nun önemli yerleşim bölgelerinden biri olan Konya'nın Ilgın İlçesi, çok sayıda höyük ve kültür varlığı barındırıyor. Ilgın Ovası'nın kuzeyinde yer alan Yalburt Yaylası'nda bulunan Hitit Su Anıtı, M.Ö. 13. yüzyıla tarihleniyor. Hiyerogliflerle kaplı stellerin üzerinde Luvi dilinde yazıtlar da yer alan Yalburt Pınarı anıtının, Beyşehir'de bulunan ünlü Eflatunpınar anıtı ile aynı döneme ait olduğu düşünülüyor.

CİNER HOLDİNG TERMİK SANTRAL KURMAK İÇİN LİSANS ALDI

Ancak Ilgın Ovası'nı çevreleyen tarihi kalıntılar yalnızca Hitit anıtlarıyla sınırlı değil. Bölgede eski çağlara ait çok sayıda höyük de bulunuyor. Ancak bu zengin kültür mirasının altında bulunan linyit yatakları, bölgede kömürlü termik santral kurulmasını gündeme getirdi. 2011 yılında Ilgın Elektrik Üretim A.Ş'yi satın alan CİNER Holding bünyesindeki Park Elektrik, 2013 yılında bölgede 500 megavatlık bir termik santral kurmak için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) 49 yıllığına üretim lisansı aldı.

BÖLGE KURULUNUN KARARINI YÜKSEK KURUL BOZDU

Bu arada termik santral ve kömür ocakları açılması planlanan bölgedeki höyüklerin projeden etkileceği ortaya çıkınca Konya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 2013 yılında konuyla ilgili yapılan bir başvuruyu değerlendirerek Mayıs 2014 tarihinde üç ayrı höyüğü 1. derece arkeolojik sit alanı ilan etti. Ancak bölge kurulunun bu kararı alandan kömür çıkarılmasının önüne geçince Ilgın Belediyesi ve Ilgın Elektrik Üretim A.Ş. ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Temmuz 2014'te bu karara itiraz etti. Bunun üzerine Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu 22 Ekim 2014 tarihinde aldığı karar ile Adatepe, Hareme ve Sarayada Tepe höyükleriyle ilgili bölge kurulunun aldığı 1. derece arkeolojik sit kararını iptal ederek höyüklerin koruma statüsünü 3. dereceye düşürdü.

EKOLOJİ KOLEKTİFİ DERNEĞİ KARARIN İPTALİ İÇİN DAVA AÇTI

Koruma statüleri düşürülen höyüklerin bulunduğu sahada termik santral için kömür çıkarılmasının önü açılınca Ekoloji Kolektifi Derneği konuyu yargıya taşıdı. Sit derecelerinin düşürülme kararının yasaya aykırı olduğunu savunan Ekoloji Kolektifi Derneği, bilimsel araştırma ekiplerinin, Akşehir Müzesi Müdürlüğü’nün veya Konya Bölge Koruma Kurulu’nun görüşlerinin de alınmadığını ileri sürdü.

MAHKEME KORUMA YÜKSEK KURULU KARARINI İPTAL ETTİ

Dernek, höyüklerin 3. derece arkeolojik sit alanına düşürülmesiyle ilgili kararın iptali için Kültür ve Turizm Bakanlığı'na karşı dava açtı. Ilgın Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.’nin de davalı bakanlık yanında müdahil olduğu dava Konya 2. İdare Mahkemesi'nde görüldü. Dava için atana bilirkişi heyetinin raporuna dayanarak kararını açıklayan Mahkeme, bölgede bulunan kültür varlığı ve mirasının birinci derece sit alanı tanımına uyduğuna hükmetti. Böylece arkeolojik sit alanının kömür havzasına dönüştürülerek sahadan kömür çıkarılmasının önüne geçilmiş oldu.

'KARAR İPTAL EDİLİRSE KÖMÜR ÇIKARTAMAYIZ' SAVUNMASI

Davaya Kültür ve Turizm Bakanlığı yanında müdahil olan Ilgın Elektrik A.Ş., mahkeme kararında yer verilen savunmasında, dava konusu işlemin iptali halinde kazı yapılamayacağından kömür çıkarılmasının da mümkün olmayacağını öne sürerek davanın iptalini talep etti. Kültür ve Turizm Baklanlığı'nın ise korumakla yükümlü olduğu sitlerin derecesinin düşürülmesinin iptaliyle ilgili açılan davanın süresi içinde açılmadığını gerekçe göstererek reddini talep etmesi dikkat çekti.

BİLİRKİŞİ RAPORU: 'BÖLGE 1. DERECE SİT TANIMINA UYGUN'

Mahkemeye sunulan bilirkişi raporuna göre, bölgede Geç Kalkolitik, Eski Tunç Çağı, Geç Demir Çağı ve Ortaçağ’a ait kalıntıların yanında tarih öncesi devirlere ait öğütme taşı ve kemik aletler gibi birçok başka arkeolojik miras da bulunuyor. Bölgede 900 bin yıl öncesine tarihlenen Dursunlu gibi Anadolu’nun en eski yerleşim yerlerinden birisinin de bulunduğunu hatırlatan bilirkişi raporu, bölgenin birinci derece arkeolojik sit tanımına uyduğunu, kronolojik bütünlüğün korunması ve ivedilikle kazı çalışmalarına başlanması gerektiğini ortaya koyuyor.

'MAHKEMENİN ARKEOLOJİ MİRASINA SAHİP ÇIKMASI SEVİNDİRİCİ'

Ekoloji Kolektifi Derneği’nden davanın avukatı Fevzi Özlüer “Geçmişi tarih öncesi çağlara dayanan bu alanda yapılan bilirkişi analizi, bölgenin sıradışı bir kültür mirasına sahip olduğunu gösterdi. Bu alana termik santral inşa edilmesi bir yana, ivedilikle kazı çalışmalarına başlanarak bölgenin kronolojisinin ortaya çıkarılmasına çaba harcanmalıdır. Konya mahkemesinin arkeolojik mirasına sahip çıkması çok sevindirici” diye konuştu.

HOMO ERECTUS'LARIN ANADOLU'DAKİ İLK YAŞAM ALANI

Ilgın'ın kuzeydoğusunda, Akşehir ilçesine bağlı Tuzlukçu beldesinde yer alan Tursunlu mahallesi, 900 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğu belirtilen Anadolu'nun ilk yerleşmelerinden birine ev sahipliği yapıyor. Mahkemenin atadığı bilirkişi heyeti, termik santral için kömür çıkarılmak istenen höyüklerin bulunduğu bölge ile Dursunlu yerleşiminin bütüncül biçimde değerlendirilmesi gerektiği görüşünde.Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri (TAY) Projesi veri tabanında yer verilen bilgilere göre eski bir kömür madeni yatağı olan bölgedeki buluntularla ilgili Dursunlu yerleşmesinin önemi şöyle sıralanıyor: "Ortaya çıkarılan aletlerin özellikleri; mikro memeliler üzerindeki araştırmalar; dolguların paleomanyetik ölçümlerine dayanılarak; Dursunlu buluntu yerinin 780 bin yıldan önceye tarihlendiği; Afrika kıt'asından dışarı çıkan ilk insan türü olan Homo Erectus'ların yaklaşık 900 bin yıl önceleri; Anadolu'da yaşadıklarını iddia edilmektedir."

Yusuf Yavuz

Odatv.com

Yusuf Yavuz odatv arşiv