ANAYASA MAHKEMESİ NEDEN TOPLANMIYOR?

Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliklerinin yürürlüğe girmesinden buyana, iki aydır toplantı yapıp elindeki dosyaları görüşmüyor. Kamuoyuna...

Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliklerinin yürürlüğe girmesinden buyana, iki aydır toplantı yapıp elindeki dosyaları görüşmüyor. Kamuoyuna yansıyan bilgilere göre, en az 12 üye ile toplanacak olan Anayasa Mahkemesi üyelerinin 6’ya karşı 6 oy kullanması olasılığında ne olacağı hesaplanmadığı için mahkeme, ilk ve esas inceleme dosyalarını görüşüp karara bağlamak için toplantı yapmama kararı almış. Kuşkusuz bu durum, mahkemenin fiilen işlemediği anlamına gelmez. En azından dosya inceleme işleri, alınmış kararların gerekçelerini yazma, hatta bu kararları yayımlama işleri yürümektedir. Ancak, kamuoyunun, bu ya da şu nedenlerle beklediği birçok dosya görüşülerek karara bağlanmamaktadır. Esas incelemesi tamamlanmış, raporu bitmiş, adları saymakla bitmez yasalara ilişkin birçok dosya karar için beklerken, daha ilk incelemesi yapılmamış dosyalar da beklemektedir.

Anayasa Mahkemesi’nin toplantı yapmama nedenini, “12 üye ile toplanırsa ve oylar eşit çıkarsa” gibi soyut bir gerekçeye bağlamak gerçekçi olmadığı gibi, temel hukukla da, anayasayla da bağdaşmaz. Bunu, anayasaya rağmen, “uyum yasası” çıkmasına bağlamak da aynı şekilde anayasayla bağdaşmaz. 15 eski üyeye 2 yeni üye eklenerek 17 üye tamamlandığı için, yeni üyelerin işe ısınması gibi bir gerekçe de kabul görmez. Sözün kısası, Anayasa Mahkemesi’nin toplantı yapmaması için somut bir gerekçe bulma arayışına girmeye, bunun için yorulmaya gerek yoktur.

2010 Anayasa değişiklikleriyle birlikte, Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 17’ye çıkmış, bu sayı anayasanın geçici 18. maddesine dayanılarak tamamlanmıştır. Anayasanın 149. maddesine göre, Mahkeme Genel Kurulu, mahkeme başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanacaktır. Mahkemede başkan ve başkanvekili vardır. Toplantı yeter sayısı da “en az” 12’dir; 12 ve 17 dahil, bu sayılar arasında da olabilir. Mahkemede bu sayı da vardır.

6 OYLA ZATEN KARAR ALINAMAZ

Yine 149. maddeye göre genel kurul kararlarını “salt çoğunlukla” alacaktır. Salt çoğunluk, bilindiği gibi, toplantıya katılanların yarısının bir üstüdür. Yani, toplantıya katılanların yarısı ve yarısının altı “çoğunluk” olmaz. Bu durumda, mahkeme en az 12 üye ile toplandığında, salt çoğunluk 7’dir. Diğer bir deyişle, Mahkeme 12 üye ile toplansa bile 6 oyla zaten karar alamayacaktır. Bu, açık bir Anayasa hükmüdür. Karar yeter sayısını anayasa belirlediğinden, artık uyum yasasıyla yeni bir karar yeter sayısı getirilemez. Örneğin, “oyların eşit olması halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluktur” denemez.

Anayasa, “Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için” karar yeter sayısını artırmış ve “toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu”nu şart koymuştur.

Öte yandan, 2010 anayasa değişiklikleriyle Anayasaya eklenen geçici 18. maddedeki geçiş hükümleriyle, Anayasa Mahkemesi, uyum yasası çıkmadan da çalışabilir duruma getirilmiştir. Bu maddede sadece “bireysel başvuru” için özel düzenleme yapılmış, bireysel başvuruya ilişkin gerekli düzenlemelerin iki yıl içinde tamamlanacağı, bu uygulama yasasının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bireysel başvuruların kabul edileceği belirtilmiştir. Bireysel başvuru dışında çıkması gereken uyum yasası için böyle bir sınır bulunmamakta, dolayısıyla da çalışmaya engel bulunmamaktadır.

Anayasa yargısı, Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğünün en önemli ve etkin denetim şeklidir. Geciken her denetim, yasaların uygulamaya başlaması ve uygulamanın sürmesi anlamına gelir. Anayasa Mahkemesi önünde bekleyen her dosya, uzayan her bekleme süresi, “denetimsiz uygulamanın” ve mağduriyetin yolunu açar. Anayasa Mahkemesi’nin toplanmaması nedenlerinin, soyut gerekçeler yerine bu özde aranması gerekir.

Ali Rıza Aydın
Odatv.com

anayasa mahkemesi arşiv