156 yıldır unutulmayan yas günü

Eşim safkan Çerkes. Bendeki kısmî Kafkasyenlik ise ana tarafımdan, dedemden. Seyfettin Bey’in annesi, Sohumlu Moan Marzagan Bey’in kızı Zekiye Hanım...

Eşim safkan Çerkes. Bendeki kısmî Kafkasyenlik ise ana tarafımdan, dedemden. Seyfettin Bey’in annesi, Sohumlu Moan Marzagan Bey’in kızı Zekiye Hanım.

Gelelim konuya: Türkiye’de asgari 3, azami 5 milyon Çerkes-Abaza ve/veya Kafkasyenlerle karışmış insanımız var. Osmanlı’nın son döneminde ve cumhuriyetin ilk yıllarında, büyük hizmetleri oldu. bütünleştiler. İnönü’ye rakip olduğu için suçlanan Çerkes Ethem İhaneti uydurmacası ile karalandılar.

Onların yas günü bugün.

Dramlarını anlatmak bu sayfalara sığmaz. 1829 Edirne Antlaşması sonucu Osmanlılar, Kafkasya’dan ayrıldılar. Çerkesya, karadan ve denizden Rus kuşatması içine alındı. Kafkasya Rus boyunduruğu altına girmemiş tek ülke olarak kaldı.

Rusya, Çerkes yaşam sistemi için ‘Başıboş bir yaşam tarzı’ diyordu, çünkü Çerkes toplum yapısı daha çok İsviçre’nin federal/ kantonal toplum yapısına benziyordu.

Osmanlılar’ın Kafkasya’yı tahliyesi üzerine Rusya, uzlaşma yerine kaba güçle Çerkesler’e boyun eğdirme yolunu seçti. Çerkes Kurultayı, boyun eğmeyi reddetti.

Rus İmparatorluk yönetimi çözümü askere havale etti.

Çerkesler’in deniz yoluyla olan dış temasları kesilecek, Çerkesler’in deniz yoluyla dışa açılmaları ve bağlantı kurmaları önlenecekti.

RUS EMPERYALİZMİ

Bu arada Osmanlı ve İngiliz ajanları Çerkesya’ya geliyor, özellikle Osmanlı din adamları, laik düşünceli ve dinsel hoşgörülü Çerkesler’i, tarikatçı Çeçen ve Dağıstanlılar’la bir tutarak ‘din uğruna Ruslar’la Kutsal Savaşa çağırıyor’, dış yardım geleceği vaadlerinde bulunuyorlardı.

1839-1840 kışında ülke içine dalan Rus birlikleri önlerine çıkan Çerkesler’i öldürdü, köyleri ateşe verip yaktı, erzak depolarını ve hayvan sürülerini yağmaladı.

Şeyh Şamil’in tesliminden sonra Çerkesya’da Abzahlar tarafından desteklenen Şamil’in naibi Muhammed Emin de Aralık 1859’da Rus yönetimine boyun eğdi.

Karadeniz kıyısındaki Çerkesler (Şapsığlar) topraklarından çıkarılacaklar ve Türkiye’ye gönderileceklerdi. İsteyenler de Şhaguaşe/Belaya ile Laba ırmakları arasında bulunan boş yerlere/ düzlüklere yerleşebileceklerdi. Bu yerler olsa olsa, en çok 100 bin kişinin yerleşebileceği kapasitede dar bir alandı.

Tehlikeyi anlayan Şapsığ, Vıbıh ve Abzahlar, günümüz takvimiyle 25 Haziran 1861’de Soçi’de “Büyük Özgürlük Meclisi” denilen ortak bir yönetim oluşturdular.

ÇERKES DİYASPORASI

Meclis, barış, tanınma ve dış yardım arama çalışmalarını başlattı, dış ülkelere temsilciler yolladı. Talepler, sonuçlanamadı.

1864 yılında Ruslar’ın uyguladığı Çerkes soykırımı ve sürgünü olayı yaşandı. Çerkes nüfus, [yaklaşık 2 milyon], neredeyse son bireyine kadar kitlesel biçimde askerî harekâtla ya yok edildi, ya da malları yağmalanarak sağ kalanları Osmanlı topraklarına gönderildi. Ülke, Çerkes halkının elinden alınıp Rus yerleşimine tahsis edildi. ‘Novorossiya’ (Yeni Rusya) adıyla etnik kimlik değişimine uğratıldı.

Böylece büyük bir Çerkes Diasporası oluştu.

Rusya, bugüne kadar bu gerçekle yüzleşmekten kaçındı.

Ruslar, 21 Mayıs’ı Krasnaya Polyana’da ‘Zafer Günü’ olarak kutluyor… Çerkesler ise dünyanın dörtbir köşesinde ‘Yas Günü’ olarak andılar yine.

Halit Kakınç

Odatv.com

156 yıldır unutulmayan yas günü - Resim : 1

halit kakınç arşiv