Yusuf Yavuz : Yalamadan önce bir daha düşünün!

Yalayarak her yıl milyonlarcası yok edilen orkideler için meclis araştırması istendi…

Yoğun insan baskısı ve denetimsiz ticaretin kıskacındaki orkideler meclisin gündemine taşındı. CHP Antalya Milletvekili Arif Bulut, TBMM Başkanlığına verdiği önergesinde, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişen ancak yok olma tehdidiyle karşı karşıya bulunan orkide türleri için meclis araştırması açılmasını talep etti. Hollanda'da tek bir orkide yumrusunu sökene hapis cezası verildiğini anımsatan Bulut, Türkiye'de ise yılda yaklaşık 80 ton orkide yumrusu söküldüğünü belirterek bu korkunç kıyıma son verilmesini istedi. Nisan ayı ile birlikte bölgede orkide sökümü de başlarken, dondurma ve sahlep yapımında ham madde olarak kullanılan yumruları kurutularak tüccarlara satılıyor.


Likya (Kaş) Orkidesi yalnızca 237 tane kaldığı belirtiliyor

MECLİSE ORKİDE KIYIMINI DURDURUN ÇAĞRISI

Türkiye’nin birçok bölgesinde yetişen ancak iklim özelliklerinden dolayı Ege ve Akdeniz bölgesinde yoğun olarak görülen orkidelerin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna işaret eden CHP Antalya Milletvekili Arif Bulut, TBMM Başkanlığı’na verdiği önergesinde Türkiye’de yılda yaklaşık 120 milyon orkide söküldüğünü kaydetti. Soğanlı ve yumrulu bitkilerin yok edilmesinin önüne geçmek ve yeni yasal düzenlemeler hazırlanarak mevcut yasaların uygulanması amacıyla meclis araştırması açılmasını talep eden Bulut, önergeyle ilgili gerekçesinde, “Akdeniz Ülkeleri’nde yayılış gösteren orkide türleri, tropik bölgelerdeki akrabalarının tersine karasaldır ve toprakta yetişir. Türkiye, orkideler bakımından oldukça zengindir. Türkiye’de yaklaşık 170 orkide türünün yayılış gösterdiği bilinmektedir. Yaklaşık olarak her dört türden üçü Antalya ve Muğla İl sınırları içerisinde yayılış gösterir. Antalya İlinde Akdeniz Üniversitesi tarafından dokuz yıldır sürdürülen arazi çalışmalarına ait veriler ışığında Antalya ilinde 68 orkide taksonunun yayılış gösterdiği bilinmektedir” ifadelerine yer verdi.

Sahlep toplayıcıllığı işini çoğu zaman çocuklar yapıyor

ANTALYA'NIN KIRMIZI LİSTEDEKİ TÜRLERİ

Antalya bölgesinde doğal olarak yetişen Likya (Kaş) Orkidesi (Ophryslycia) ve Kemer Orkidesinin, (Ophrysclimacis) Uluslar arası Nesli Tehlike Altında Bulunan Türler Kırmızı Listesi (IUCN) kriterlerine göre kritik olarak yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu vurgulanan gerekçede, Antalya genelinde ayrıca Anadolu Orkidesi (Orchisanatolica), Arı Orkide (Ophrysapifera), İtalik Orkide (Orchisitalica) ve Dev Orkide (Barliarobertiana) türlerinin de neslinin tehlike altındaki olduğu belirtildi.

BEŞİ BİR YERDE HES TEHDİDİ ALTINDA

Likya (Kaş) orkidesine ilişkin TÜBİTAK’ın da desteğiyle Akdeniz Üniversitesi ve Antalya Orman Bölge Müdürlüğü tarafından; Kemer orkidesine ilişkin de WWF Türkiye tarafından desteklenen 'Antalya'nın Beşi Bir Yerde' projesi kapsamında koruma projeleri yürütüldüğü anımsatılan gerekçede, “ancak Antalya’da endemik beş kritik olarak tehlike altındaki bitki türünden ikisi, Kemer orkidesi ve Olimpos safranı, bu türlerin bilim dünyasına tanıtıldıkları (tip lokasyonu) ve ana yayılış merkezi olan Kemer Kesme Boğazı’nda yapılması planlanan HES projesinin tehdidi altındadır. Bu türlerin yanında aralarında 'relikt' (buzul devrinden kalma) endemik türlerin de yer aldığı 51 familyaya ait 41'i lokal olmak üzere 111 bitki türü Akdeniz Üniversitesi’nde görevli akademisyen uzmanlar tarafından tespit edilmiştir. Devletimizin imzalamış olduğu uluslararası çevre koruma yasalarına göre bu habitat tiplerinin korunması gerekmektedir” görüşüne yer verildi.

LİKYA ORKİDESİ YALNIZCA 237 TANE KALDI!

Anadolu’da yumrulu orkidelerin yüzde 85'inden salep elde edildiği vurgulanan önergede, Hollanda’da bir orkide yumrusunu sökene bile hapis cezası verilirken, Türkiye’de yılda yaklaşık 120 milyon orkide bitkisi söküldüğüne dikkat çekilerek, " Türkiye’nin 40 endemik türünden biri olan Likya Kaş Orkidesi’nin ise yürütülen proje ara sonuçlarına göre sadece 237 bireyi kaldığı biliniyor. Dondurma ve salebin hammaddesi olan orkidelerin kurutulup 1 Kg salep olabilmesi için, yaklaşık 12 kg yaş orkide yumrusu köklenmektedir. Yıllık kuru orkide yumrusu ticaretinin hacmi Muğla’da 700, Antalya’da 500 kilo civarındadır. Türkiye genelinde ise yaklaşık 6-7 ton civarında kuru orkide yumrusunun ticareti, dolayısıyla 80 ton yaş orkide yumrusuna denk düşüyor. Bir kiloda, bin ila 3 bin arasında değişen orkide yumrusu olduğu düşünülürse sökülen orkide yumrusu miktarı korkunç rakamlara ulaşmaktadır" denildi.

ÜRETİMİ YAPILAMAYAN TÜRLER ÖNLEM ALINMAZSA YOK OLACAK

Akdeniz ve Ege Bölgeleri’nde yoğun olarak görülen orkide türlerinin, vahşi madencilik uygulamaları, yol, turizm, kontrolsüz otlatma gibi baskılardan dolayı geleceğinin büyük tehdit altında olduğuna dikkat çekilen önergede, "tarım alanlarında halen üretilemeyen bu nadide bitki grubunun kısa süre içerisinde önlem alınmadığı takdirde yakın yok olacağı aşikârdır. Orkidelerin son kalesi olan Antalya bölgesindeki soğanlı ve yumrulu bitkilerin yok edilmesinin önüne geçmek, yeni yasal düzenlemelerin yapılması ve var olan yasaların uygulanması için 'meclis araştırması' açılması gerekmektedir" ifadelerine yer verildi.

Yusuf Yavuz
Odatv.com